سوخت و ساز چربى ها
سوخت و ساز چربى ها: تعدادى از تركيبات شيميايى مختلف غذاها و ساختمان بعضى از قسمتهاى بدن را تحت عنوان چربىها طبقه بندى مىنمايند و اين چربىها عبارتند از: ۱- چربى هاى خنثى كه آنها را ترىگليسيريد نامند. ۲- فسفوليپيدها. ۳- كلسترول و مواد ديگرى كه داراى اهميّت كمترى هستند.
از نظر شيميايى اسيدهاى چربى كه حدّ وسط چربىهاى خنثى و فسفوليپيدها مىباشند چربى اصلى بهشمار آمده و اسيدهاى آلى ناميده مىشوند كه از مهمترين آنها بهعنوان مثال، مىتوان به اسيد پالميتيك اشاره نمود.
چربىها در بدن بيشتر به مصرف ايجاد انرژى مىرسند از اين لحاظ عمل آنها مثل عمل هيدروكربورها است.
ساختمان شيميايى ترىگليسريدها (چربىهاى خنثى): در اين مبحث هدف نشان دادن توليد انرژى به وسيله اسيدهاى خنثى مىباشد كه مهمترين آنها اسيد استئاريك، اسيد اولئيك و اسيد پالميتيك است.
چگونه چربىها وارد خون مىشوند؟
به طور كلى تمام چربىهاى غذاها از راه لنف جذب مىشوند، باستثناى اسيدهاى چرب كه مىتوانند از راه سيستم باب (كبد) جذب شوند. اما اين قسمت جزء كوچكى از غذاها بهشمار مىآيد.
در مجراى گوارش قسمت عمده ترىگليسيريدها شكسته، به گليسيرول و اسيدهاى چرب تبديل مىشوند. پس از عبور از مخاط روده دوباره به صورت ترىگليسيريد درآمده و به شكل قطرات كوچك به اندازه نيم تا يك و نيم ميكرون كه به نام شيلوميكرون هستند، وارد لنف مىگردند. بلافاصله مقدار كمى از پروتئين موجود در لنف جذب ديواره خارجى شيلوميكرونها شده تا بر پايدارى عمل تعليق بيافزايند و از چسبيدن به يكديگر جلوگيرى نمايند.
اصولا تمام كلسترول و فسفوليپيدى كه از مجراى گوارش جذب مىشود با مقدار كمى فسفوليپيد كه دائما مخاط روده را مىسازد. وارد ساختمان شيلوميكرونها مىشود و سرانجام از وريد، داج و زيرچنبرى به خون وريدى مىريزند.
مخازن چربى در بدن
قسمت عمده چربى بدن در بافت چربى و كبد ذخيره مىشود، در كبد غالبا مقدار زيادى چربى هميشه وجود دارد. عمل عمده بافت چربى ذخيره ترىگليسيريدها هستند تا اگر روزى مورد احتياج واقع شوند از قسمتهاى ديگر بدن براى ايجاد انرژى به كار روند.
قسمت عمده چربى در زير جلد، به عنوان عايقى براى بيشتر حيوانات ذخيره مىشود و قسمتهاى ديگر مخازن چربى را چنانچه به بعضى از آنها قبلا نيز اشاره شده است مىتوان شكم، پهلوها، سرين، دور قلب، داخل شكم و به طور كلى در بيشتر اندامهاى بدن نام برد. ناگفته نماند ذخاير چربى در بعضى ها در قسمت تحتانى شكم آنقدر جمع و خودنمايى مىكند كه بى شباهت به دمبه گوسفندان نيست، منتهى او در عقب و اين در جلو است.
سلولهاى بافت چربى فيبروبلاستهاى تغيير شكل يافتهاى هستند كه قادر به ذخيره هشتاد تا نود و پنج درصد ترىگليسيريدهاى خالص، در خود مىباشند.
يكى از راههاى ذخيره چربى در بافتهاى بدن، بدين طريق به وجود مىآيد كه هرگاه مقدار كربوهيدرات ورودى (مواد قندى نشاستهاى) بيش از حدى باشد كه بلافاصله به انرژى بدل گشته يا به صورت گليكوژن ذخيره شود، اين مقدار بيش از حد خيلى سريع به ترىگليسيريد تبديل شده و در بافتهاى اضافى چربى انباشته مىشود.
هنگام سنتز ترىگليسيريدها يعنى زمانى كه ترىگليسيريدها ساخته مىشوند فقط حدود
پانزده درصد از انرژى گلوكز به صورت حرارت از بين مىرود و بقيه هشتاد و پنج درصد آن به ترىگليسيريد ذخيره منتقل مىشود. در اينجا به اين مهم مىتوان پى برد كه مواد كربوهيدراته (قندى) براى به وجود آوردن چربىها داراى اهميت خاصى مىباشند، لذا خوردن غذاهاى شيرين عامل مهمى در پيدايش چربى و ذخيره آن در بدن مىباشد.
پروتئينها يا مواد گوشتى نيز در تبديل چربى اهميت خاصى داشته و به زودى مىتوانند به صورت ترىگليسيريد درآمده، در بافتهاى چربى ذخيره شوند. لذا وقتىكه رژيم غذايى فردى بيش از اندازه احتياج بافتهاى بدن وى باشد، بهخصوص پروتئين آن به آسانى قسمت عمده چربى بدن را تشكيل خواهد داد كه چاقى مزاحم در پى آن است. هنگامى كه مصرف چربىها براى توليد انرژى بسيج مىشوند، آزاد شدن اسيدهاى چرب از بافت چربى فوق العاده سريع مىگردند. اين امر براى افرادى كه ذخيره چربى آنها زياد و فوق العاده چاق هستند بهترين موقعيت حلّ كردن چربىهاى ذخيره خود مىباشد و اين انرژى بيشتر از طريق ورزش، راه رفتن سريع، حركات تند، دويدن به مقدار زياد صرف خواهد شد.
چربىهاى اضافى مخصوصا چربىهاى اشباع شده مانند درخت در مسير عروق ريشه دوانيده و به تدريج بزرگ مىشود و عروق را تنگ مىنمايد مانند بزرگ شدن ريشه گياه در يك بطرى.
زياد شدن چربى و رسوب آن در عروق موجب گرفتگى رگهاى غذادهنده قلب مىشود.
مطالب تصادفی:
